PROGRAM penanaman pokok dengan sasaran sebanyak tiga juta pokok menjelang 2000 dan 20 juta menjelang 2020 adalah sebahagian usaha Malaysia menambah kawasan hijau sedia ada.
Langkah ini juga sejajar persetujuan Malaysia mengekalkan 50 peratus
keluasan negara sebagai kawasan hutan atau kawasan hijau mengikut Agenda
21 Persidangan Kemuncak Dunia di Rio de Janeiro.
Malaysia tidak pernah berdolak dalik dalam usaha menyeimbangi antara
pembangunan dan pemuliharaan alam sekitar. Ini kerana walaupun negara ini
dalam kategori negara maju, kira-kira 75 peratus muka buminya masih
dilitupi hutan, tanaman pertanian dan taman yang kaya dengan sumber
kepelbagaian biologi yang, merangkumi 185,000 spesies fauna dan 12,500
flora.
Kepelbagaian ini menyebabkan Malaysia diiktiraf antara 12 kawasan mega
yang kaya dengan kepelbagaian biologi di dunia.
Kepentingan kawasan hijau memang tidak dapat dinafikan kerana walaupun
pembangunan itu perlu, kita tidak boleh mengabaikan sumber oksigen dan
penyeimbang cuaca sekeliling itu.
Dalam merealisasikan usaha berkenaan, Malaysia mensasarkan wawasan
mencapai status Negara Dalam Taman menjelang tahun 2005.
Menteri Sains, Teknologi dan Alam Sekitar, Datuk Seri Law Heing Ding,
berkata berpandukan usaha pengekalan kawasan hijau, bererti kawasan hutan
sedia ada perlu diuruskan secara berkekalan dan berterusan.
Pada masa sama, pertumbuhan dan penambahan pokok di kawasan lapang dan bandar perlu dilakukan.
Dalam usaha berkenaan, bandar juga akan ditanam dengan pokok, namun
pemilihan spesies pokok yang hendak ditanam perlu diberi perhatian
sewajarnya.
Disebabkan ramai manusia yang tidak mahu `susah' dalam penjagaan pokok,
beberapa faktor perlu diberi perhatian sebelum menanam sebarang kategori
pokok.
Adnan Mohamad dalam buku Perhutanan dan Alam Sekitar, berkata salah satu
fungsi pokok yang penting di bandar ialah meredakan keadaan panas
keterlaluan. Katanya, kajian yang dijalankan menunjukkan bahawa kawasan
yang ditanami beberapa batang pokok, khususnya di taman kecil di Kuala
Lumpur, mempunyai suhu persekitaran antara dua hingga lima darjah lebih
rendah berbanding kawasan tidak berpokok.
"Keadaan seperti ini sudah tentunya memberi sedikit keselesaan kepada
pejalan kaki di bandar," katanya.
Oleh kerana masyarakat bandar hari ini semakin tertekan dengan gaya
hidup moden yang semakin canggih, dapat mengurangi ketegangan atau tekanan sekiranya mereka dapat memperbaharui semula perhubungan alam semula jadi dengan cara berekreasi.
Adnan berkata, walaupun usaha menanam pokok berjaya menghijau dan
menghutan semula kawasan bandar, namun usaha menanam dan menguruskan kawasan ini tidak dijalankan tanpa perancangan yang berkesan.
"Pengindahan bandar tidak seharusnya menekankan kepada usaha menanam
saja tetapi penyelenggaraan dan pengurusan kawasan hijau terbaik agar ia
dapat memberi faedah sepatutnya," katanya.
Sementara itu Infoplant terbitan Institut Penyelidikan Perhutanan Negara
(Frim) menyatakan kerap semasa proses pemilihan pokok, perkara utama yang
ditekankan adalah keindahan, diikuti saiz, penyenggaraan dan keperluan
persekitaran. Pada pemilihan ini, jenis pokok yang sedikit penyelenggaraan
sering diketepikan.
"Oleh kerana persekitaran juga berkaitan penyelenggaraan, faktor ini
seharusnya ditekankan terlebih dulu. Faktor persekitaran yang utama adalah
kawasan penanaman yang merangkumi jenis tanah, topografi, iklim mikro,
pencemaran dan kewujudan hidupan lain.
"Mengenali tapak penanaman, bukan saja memudahkan kerja penanaman, malah dapat menentukan jenis pokok yang sesuai ditanam.
"Perkara kedua yang perlu ditekankan ialah saiz pokok. Saiz pokok tidak
hanya merujuk kepada apa yang dapat dilihat di atas tanah tetapi juga
membabitkan akar pokok.
"Oleh itu kawasan penanaman dan jenis tanah yang sesuai amat penting
bagi memastikan sistem akar pokok dapat berkembang dengan baik," katanya.
Selain mengkaji ciri positif, perkara yang harus diteliti sama ada ia
menggugurkan daun yang banyak pada masa-masa tertentu, mengeluarkan buah yang besar atau kadar tumbesarannya terlalu cepat.
"Secara tidak langsung perkara ini dapat membantu pemilihan kawasan dan
penyenggaran yang betul. Selain itu, pemilihan pokok harus berasaskan
pengetahuan mengenai pengawalan penyakit dan perosak, sistem pengairan dan pembajaan," katanya.
Kerana manfaat yang pelbagai, kempen penanaman pokok amat wajar diberi
perhatian yang menyeluruh oleh kerajaan negeri, pihak berkuasa tempatan,
agensi bukan kerajaan, sektor swasta dan orang awam seiring dengan Negara
dalam Taman menjelang 2005.
Justeru Sempena Hari Habitat Sedunia 2000 Oktober tahun lalu Perdana
Menteri, Datuk Seri Dr Mahathir Mohamad mengetuai rakyat Malaysia
menjayakan usaha menanam 100,000 Pokok Alaf Baru 2000 di Taman Bukit
Jalil, Kuala Lumpur. Kejayaan ini sekali gus membuktikan Malaysia benar-benar serius dalam pengekalan kawasan hijau.
Dalam tempoh seminit 100,000 pokok daripada 30 spesies ditanam serentak
di seluruh negara sempena Hari Habitat Sedunia 2000.
Kejayaan itu mengatasi rekod Guiness Book of Records yang dicipta di
Brazil iaitu menanam 24,199 pokok dalam tempoh seminggu di Sao Paulo pada April 1996.
Kegiatan yang dikelolakan satu kumpulan yang dipanggil Tree Planting
Group (TPG) dianggotai Persatuan Pencinta Alam (MNS), Institut
Penyelidikan Perhutanan Malaysia (Frim) , Persatuan Penilai dan Perunding
Harta Swasta Malaysia (Peps), Kelab Lions Malaysia dan Pertubuhan Hartanah
Antarabangsa Malaysia.
Namun pemilihan pokok yang betul dan tidak membebankan individu dapat
menggalakkan orang ramai menanam pokok.
Dalam konteks Malaysia yang beriklim tropika, fungsi pokok dalam
menstabilkan keadaan alam sekitar perlu diketahui. Pokok sebenarnya
berfungsi secara biogeografi sekurang-kurangnya seperti membantu
mengurangkan hakisan tanah.
Dengan adanya hujan tropika yang lebat seperti di Malaysia, pokok dapat
membantu mengurangkan kesan timpaan hujan ke atas tanah. Pengurangan ini dapat pula mengurangkan intensi hakisan yang akhirnya dapat mengurangkan masalah pencemaran air sungai.
Walaupun peratus karbon dioksida dalam udara adalah kecil iaitu 0.03
peratus tetapi ia mempunyai peranan besar dalam meningkatkan suhu dunia.
Peningkatan karbon dioksida dalam atmosfera berpunca daripada
peningkatan pelepasan karbon sejak beberapa dekad yang lalu.Pada 1980,
pelepasan karbon adalah melebihi 6.6 bilion tan, sementara pada 1989 ia
melebihi 7.7 bilion tan.
Berdasarkan kajian, serumpun pokok dapat menurunkan suhu di kawasan
sekitarnya sehingga 10 darjah selsius.
Pokok mempunyai nilai sentimen tersendiri bukan saja kepada manusia, malah
haiwan memerlukannya sebagai tempat teduh dan sumber makanan.
Berdasarkan kajian yang dibuat di luar negara, penanaman sejumlah
500,000 pokok boleh menyerap 6,500 tan metrik habuk atau satu tan metrik
habuk bagi setiap 77 pokok.
Malah satu hektar kawasan yang ditanam dengan pokok menyerap 900
kilogram karbon dioksida dan mengeluarkan 600 kilogram oksigen. Hasil
kajian lain juga menunjukkan kawasan seluas 40 meter persegi yang ditanam
dengan pokok rendang dapat mengeluarkan cukup oksigen untuk pernafasan
seseorang.
Jabatan Perhutanan menerusi pelbagai kempen anjurannya bertujuan
meningkatkan kesedaran orang ramai terhadap kepentingan pokok, antaranya
menggalakkan kempen menanam pokok dan usaha mewujudkan handar dalam taman dan program pokok angkat yang mana individu boleh mengambil inisiatif daripada Frim dengan membeli anak pokok dan menanam spesies pohon hutan di pekarangan rumah.
Justeru, pelbagai pihak menyambut baik janji Malaysia dalam Agenda 21
berkaitan pemuliharaan dan pemeliharaan kawasan hijau negara. Namun sejauh mana usaha itu akan berjaya, ia bergantung kepada kesungguhan semua pihak
termasuk rakyat.
Saturday, 15 September 2012
Isu senibina tropika
ISU-ISU SENI BINA TROPIKA: POKOK-POKOK BESAR SEBAGAI ELEMEN PENEDUHAN
SEMULAJADI YANG DIPINGGIRKAN
oleh Dr.Abdul Majid Ismail
1.0 Abstrak
Pokok-pokok besar perlu dilindungi kerana peranan positifnya terhadap
persekitaran fizikal kita. Kertas ini cuba mebongkar keadaan kurang peka terhadap peranan
yang dimainkan oleh pokok-pokok besar di kawasan pembangunan baru dan mengemukaan keadaan
yang sepatutnya dilakukan. Peranan pokok-pokok besar sebagai elemen peneduhan semulajadi
amat perlu kita fahami terutamanya dalam menangani isu-isu semasa seni bina tropika dalam
konteks persekitaran fizikal seumpama peningkatan suhu yang keterlaluan dan
ketidakselesaan yang telah dialami oleh negara kita beberapa tahun yang silam . Keadaan
ini sebahagiannya berpunca daripada pemusnahan kawasan hijau secara besar-besaran untuk
pembangunan tanpa kawalan dan ketandusan sistem penenanaman semula yang berkesan.
2.0 Pengenalan
Pembangunan fizikal di negara kita kini telah terlalu meminggirkan
peranan dan kepentingan pohon-pohon kayu yang rendang sebagai elemen semulajadi yang
banyak memberi manfaat. Kebanyakan kawasan yang baru dibangunkan dipenuhi oleh hutan
konkrit dan kawasan gondol yang terasa amat panas dan menyilaukan. Sungguhpun terdapat
peruntukan undang-undang dan garis panduan bagi memastikan penanaman pokok (Akta
Perancang Bandar dan Desa, 1976, Bahagian VA) dan penerapan elemen-elemen landskap
sebagai pelembut dan penyeri persekitaran (Garis Panduan Landskap Negara 1995)
tetapi malangnya di kebanyakan bandar-bandar dan di kawasan perumahan baru, keadaan masih
lagi memilukan. Pokok-pokok yang ditanam merupakan anak-anak pokok yang masih terlalu
halus dan akan memakan masa puluhan tahun untuk menjadi besar dan rendang serta berupaya
memberikan faedah yang optimum. Di sesetengah kawasan perumahan pula, pokok pokok yang
baru mula hidup subur terpaksa dipotong dahannya dan dirosakkan rupa-bentuknya semata-mata
kerana ia mengganggu dawai elektrik yang terdedah. Kesilapan seperti ini bukan sahaja
telah berlaku pada peringkat penyelenggaraan kawasan yang telah sedia dibangunkan tetapi
pada peringkat awal lagi iaitu semasa proses penyediaan tapak binaan. Pelaksanaan akta
atau undang-undang yang diperuntukan bagi mengekalkan sebahagian daripada pokok besar yang
sedia ada di tapak (Bahagian 35A, Akta Perancang Bandar dan Desa,1976) masih lagi
kabur dan terabai. Oleh itu, tapak pembinaan lazimnya akan digondolkan dan kesemua pokok
dimusnahkan sebelum pembinaan bangunan dimulakan. Kesilapan-kesilapan seperti ini perlu
diperbaiki dan diatasi segera sebelum masalah alam sekitar kita akan menjadi lebih gawat
dengan peningkatan suhu yang tidak lagi tertahan dan kualiti udara yang terlalu tercemar.
Wawasan untuk menjadikan Malaysia sebagai "Negara Taman" pada tahun 2005
mungkin tidak akan tercapai sekiranya kesedaran terhadap kepentingan komponen asas elemen
seni taman ini tidak diberi penekanan dengan sewajarnya.
Pohon-pohon kayu yang rendang sebenarnya bukan sahaja berperanan
mengindahkan lagi suasana di satu-satu petempatan tetapi lebih penting lagi dapat
memberikan peneduhan kepada manusia dan persekitarannya agar peningkatan suhu bahangan
dapat dikawal. Kombinasi pohon-pohon besar yang sedia ada dan pohon-pohon baru akan dapat
memberikan perlindungan dan peneduhan kepada pejalan kaki, tempat-tempat riadah; meneduhi
kereta dan juga sebahagian daripada bangunan dari panahan sinar matahari langsung yang
keterlaluan. Dedaun pokok besar bertindak seperti penapis dengan mengurangkan penembusan
sinar matahari langsung yang akan sampai ke permukaan tanah. Seterusnya pengurangan
pendedahan permukaan tanah (kawasan keras) kepada sinar matahari langsung akan
mengurangkan pancaran semula bahang panas tanah dan akhirnya pengurangan peningkatan suhu
secara keseluruhan akan dapat dihasilkan. Sungguhpun pohon-pohon besar perlu
penyelenggaraan khususnya daripada segi pembersihan daun-daun kering yang gugur, akarnya
boleh merosakkan longkang dan paip bawah tanah serta pengawalan pertumbuhannya, namun
kebaikan yang diperolehi menerusi keupayaannya dalam mengawal peningkatan suhu, hakisan
tanah dan penumpuan tiupan angin amat penting sekali. Pengekalan keseimbangan di antara
kawasan berkonktrit dan kawasan hijau perlukan kefahaman terhadap peranan pokok dan
tumbuh-tumbuhan dalam mengimbangi kesan negatif panas matahari yang keterlaluan.
2.0 Konsep-konsep asas peneduhan
Sinaran matahari secara terus atau langsung yang membawa haba akan
menyebabkan peningkatan suhu dan selalunya ditangkis daripada mengenai badan kita dengan
penggunaan elemen pakaian seperti topi, tudung atau payung. Para petani, boroh dan nelayan
yang senentiasa bekerja ditengah panas terik lazimnya menggunakan topi besar untuk
melindungi kepala dan muka (Rajah 1). Di dalam rumah pula, bumbung dan unjuran mempunyai
peranan yang sama bagi melindungi penghuninya daripada kesan bahang panas matahari (Rajah
2). Manakala di luar rumah, pohon-pohon besar mempunyai peranan yang sama seperti topi
atau bumbung rumah iaitu, untuk melindungi dan meneduhi manusia, peralatan, kenderaan dan
bangunan daripada bahang panas matahari yang keterlaluan. (Rajah 3).
Rajah 1: Petani memakai topi pelindung untuk meneduhi kepala dari
bahang panas matahari.
Rajah 2: Bumbung dan unjuran pada bangunan meneduhi penghuni
daripada sinaran terus matahari
Rajah 3: Pokok-pokok besar berperanan meneduhi rumah, kereta dan
manusia daripada panas terik matahari
3.0 Contoh-contoh keadaan negatif yang perlu diperbetul
3.1 Penebangan pokok dan penggondolan keseluruhan tapak bina
Kelaziman membersihkan keseluruhan tapak dengan menebang kesemua pokok
dan meratakan keseluruhan tanah untuk memaksimumkan kawasan bangunan dan infrastruktur
perlu dikaji semula. Pihak Penguasa Tempatan perlu menakrif dan melaksana Bahagian 35A
Akta Perancang Bandar dan Desa dengan lebih teliti. Rajah 4 menunjukkan contoh bagaimana
kawasan tapak pembinaan yang telah gondol keseluruhannya. Sebahagian daripada pokok besar
yang berkeadaan elok sepatutnya dikekalkan tumbuh diatas tapak khususnya dalam membantu
penyediaan landskap kawasan lapang, kawasan simpanan jalan dan kawasan penimbal.
Pohon-pohon yang dikekalkan akan menjadi mercu tanda dan sebahagiannya dapat mengurangkan
kesan hakisan tanah yang akhirnya akan menyebabkan pencemaran air.
Rajah 4: Contoh sebuah kawasan pembangunan yang telah digondolkan
keseluruhannya.
3.2 Penyediaan medan letak kereta terbuka tanpa sebarang peneduhan.
Kereta yang diletakkan di kawasan terbuka tanpa sebarang peneduhan
sebenarnya akan mudah uzur dan mengalami peningkatan suhu dalaman yang keterlauan Kesan
rumah kaca akan berlaku di dalam kereta yang tertutup rapat dan terdedah pada bahang
matahari langsung oleh kemasukan sinaran gelombang pendek infra merah dan terperangkapnya
sinaran gelombang panjang oleh kaca tingkap. Suhu dalaman kereta akan meningkat melebihi
suhu udara luar dengan banyaknya sehinggakan kalau terdapat buah pisang yang masak
diletakkan di dalamnya, ia akan menjadi ranum dan lembik dalam tempoh tidak sampai
beberapa jam sahaja. Rajah 5 menunjukkan medan letak kereta tanpa sebarang peneduhan yang
sebenarnya kurang diminati kecuali dalam keadaan terpaksa tanpa sebarang pilihan lain.
Dalam iklim panas-lempbap tropika seperti negara kita, tempat letak kereta terbuka
sebenarnya perlukan peneduhan terutamanya oleh pokok-pokok besar dan rimbun bagi
mengurangkan penigkatan suhu bahangan (Rajah 6). Kawasan lapang yang tidak berpeneduh dan
berumput seperti medan letak kereta sebenarnya merupakan punca pemancaran semula bahang
panas matahari daripada permukaannya ke udara yang akan menjadi penyebab utama pertambahan
suhu udara setempat.
Rajah 5: Medan letak kereta tanpa peneduhan yang kelihatan lengang
kecuali di kawasan teduh.
Rajah 6: Medan letak kereta yang kelihatan sejuk dan nyaman oleh
teduhan yang diperolehi daripada pohon-pohon kayu yang menghijau dan rimbun.
3.3 Laluan pejalan kaki tanpa peneduhan
Kawasan pejalan kaki seumpama kakilima pada bahu jalan atau
laluan-laluan khas yang disediakan tanpa sebarang bentuk peneduhan sama ada oleh
pokok-pokok atau pergola sebenarnya tidak dapat memberikan keselesaan kepada penggunanya.
Sekiranya kawasan pejalan kaki itu bersimen dan tidak berpeneduh, pengguna akan terdedah
kepada bahang matahari dan bahang simen yang akan mengakibatkan keadaan terlalu panas dan
kelekitan badan oleh peluh di samping terpaksa menghadapi silau pantulan yang tidak
menyenangkan. Rajah 7 menunjukkan bagaimana pengguna terpaksa mengharungi panas terik
untuk berjalan di kaki-lima jalan tanpa peneduhan. Pengguna lazimnya akan melencong dan
berjalan melalui bawah pokok daripada laluan yang cantik tetapi tidak berpeneduh khususnya
pada waktu dinihari. Deretan pokok-pokok yang rimbun perlu ditanam disepanjang kakilima
pada bahu jalan untuk meneduhi pejalan kaki dan juga para pengguna lain (Rajah 8).
Rajah 7: Laluan pejalan kaki tanpa peneduhan walupun indah tetapi tidak
berupaya memberi keselesaan kepada penggunanya
Rajah 8: Lihatlah betapa selesanya berjalan kaki di kakilima yang
diteduhi oleh pohon-pohon kayu yang rendang pada waktu panas terik walaupun laluannya
tiada dilengkapi dengan jubin yang indah-indah
3.4 Ruang terbuka dan tempat permainan tanpa peneduhan
Penyediaan ruang terbuka memang diperlukan untuk satu-satu kawasan
perumahan, namun kadangkala lokasinya kurang sesuai kerana ia merupakan kawasan lebihan
yang tidak dirancang dan tanpa sebarang elemen peneduhan diperuntukkan. Ruang terbuka
walaupun tersedia dengan tempat-tempat duduk yang indah dan alatan permainan kakak-kanak
yang mencukupi tetapi tiada tersedia dengan elemen peneduhan khususnya pokok-pokok besar
sebenarnya masih kurang sesuai dalam memberikan keselesaan kepada pengunjungnya (Rajah 9).
Bahang matahari tetap akan memanaskan elemen-elemen peralatan seumpama tempat-tempat duduk
dan alatan permainan dan tidak dapat dimanfaatkan terutama pada waktu tengah hari. Ia
mungkin hanya dapat dimanfaatkan pada awal pagi ataupun lewat petang. Pohon-pohon kayu
yang rendang yang ditanam di sekitar kawasan terbuka ini akan dapat meneduhi pengguna dan
peralatan daripada keterikan panas matahari, oleh itu tempat seperti ini akan dirasai
lebih nyaman dan selesa (Rajah 10).
Rajah 9: Ruang lapang tempat permainan kanak-kanak yang terdedah terus
kepada panas terik kerana kekurangan penyediaan pokok-pokok besar disekitarnya.
Rajah 10: Ruang lapang tempat permainan kanak-kanak yang diteduhi oleh
pokok-pokok rendang kelihatan lebih selesa dan diminati ramai.
3.5. Dinding bangunan yang terdedah terus kepada sinar matahari
Bangunan-bangunan yang rendah seperti rumah satu hingga dua tingkat
masih dapat menerima faedah daripada peneduhan semulajadi yang diperolehi menerusi
pohon-pohon kayu yang besar dan rimbun khususnya dalam mengurangkan kesan sinaran matahari
langsung pada bahagian bumbung dan dindingnya. Dinding yang menghadap arah barat dan tanpa
sebarang peneduhan akan menerima haba matahari yang tinggi pada lewat tengah hari dan
petang. Haba matahari ini sebahagiannya akan tersimpan pada bumbung dan dinding,
kemudiannya dialirkan dan dipancarkan semula ke dalam ruang bangunan pada lewat petang dan
awal malam. Keadaan ini akan menyebabkan peningkatan suhu dalaman bangunan walaupun
selepas waktu matahari telah terbenam. Peneduhan oleh pepohon kayu akan dapat mengurangkan
kesan tambahan haba matahari pada bahagian luar bangunan dan keadaan ini akan dapat
mencegah dan mengurangkan keadaan negatif seperti di atas (Rajah 11).
Rajah 11: Pohon-pohon kayu yang rendang berupaya meneduhi bangunan bagi
mengurangkan kesan haba matahari dan meredakan sebahagian daripada kepanasan dalam
bangunan.
3.6 Penanaman anak-anak pokok yang masih terlalu kecil
Untuk menjimatkan kos, pemaju lazimnya memilih menanam anak-anak pokok
yang masih terlalu kecil pada bahu jalan kawasan perumahan baru dengan harapan dapat
memenuhi keperluan sepertimana yang dikehendaki oleh pihak Penguasa Tempatan.
Kadang-kadang pihak Penguasa Tempatan sendiri juga menanam batang-batang pokok dengan
harapan ia akan tumbuh secara semulajadi. Amat malang sekali, anak-anak pokok-pokok besar
yang masih terlalu muda ini akan mengambil masa puluhan tahun untuk tumbuh membesar hingga
ketahap yang boleh memainkan peranan sebagai elemen peneduhan. Oleh sebab keadaan tanah
dan cuaca, pokok pokok ini kerap kali terencat dan terbantut pertumbuhannya sehinggakan
ada yang mati dan hidup merana. Rajah 12 menunjukkan salah satu contoh kawasan perumahan
baru yang ditanami dengan anak-anak pokok Mimussops eleggi (Bunga Tanjung) yang masih
terlalu kecil. Sebahagian peranan pokok sebagai peneduh dan pelembut persekitaran mungkin
dapat dipenuhi sekiranya hanya pokok-pokok yang telah matang ditanam di kawasan perumahan
atau sekiranya pengekalan sebahagian pokok besar di tapak binaan diamalkan.
Rajah 12: Sebuah kawasan perumahan baru yang ditanami dengan anak-anak
pokok yang masih terlalu kecil.
4.0 Kesimpulan
Keadaan negatif yang telah dikemukakan menggambarkan betapa kita masih
kurang memberi penekanan terhadap pembentukan persekitaran yang selesa pada bandar dan
taman perumahan baru menerusi penerapan elemen-elemen semulajadi seperti pokok-pokok kayu
besar dan elemen-elemen landskap lain. Pohon-pohon kayu yang rimbun sebagai elemen
peneduhan semulajadi berupaya mengurangkan kesan-kesan peningkatan suhu udara yang
keterlaluan menerusi peranannya dalam menapis dan mengurangkan penembusan kesan sinaran
langsung matahari ke permukaan bumi. Oleh yang demikian, pengekalan pokok-pokok besar dan
penanaman semula pokok-pokok yang matang untuk memenuhi peranannya sebagai peneduh
semulajadi di samping memperindah persekitaran kita perlu diperhebat lagi. Akhirnya kita
akan dapat hidup dalam keadaan yang selesa dan nyaman tanpa mengalami sebarang masalah
kepanasan yang keterlaluan dan kesan negatif anasir-anasir pencemaran lain yang berkaitan.
5.0 Rujukan
- Warta Kerajaan Malaysia, Akta Perancang Bandar dan Desa, 1976
- Jabatan Perancang Bandar dan Desa, Garis Panduan Landskap Negara, 1995
- Brenda dan Vale.R, Green Architecture - Design for A Sustainable Future, Thames and Hudson Ltd. London, 1992.
- McHarg, I.L, Design With Nature, National History Press, New York. 1969.
- Thomas R, Environmental Design - An Introduction for Architects and Engineers, Max Fordham & Partners. 1996.
- Ismail A.M. Keberkesanan Rekabentuk Alat Peneduhan Bangunan Bagi Melindungi Bangunan Daripada Sinaran Matahari Langsung dan Hujan, Laporan Penyelidikan Jangka Pendek, Gran Penyelidikan USM. 1992.
Thursday, 6 September 2012
Berita harian - Kempen menanam pokok
| AKHBAR |
:
| BERITA HARIAN | SEKSYEN : | BERITA UMUM/LAIN-LAIN |
| TARIKH |
:
| 20-Nov-2001 | HARI : | SELASA |
| KATEGORI ISU |
:
| KEMPEN MENANAM POKOK | MUKA SURAT : | 6 |
| TAJUK |
:
| Pentingnya pokok kepada manusia | ||
PROGRAM penanaman pokok dengan sasaran sebanyak tiga juta pokok menjelang
2000 dan 20 juta menjelang 2020 adalah sebahagian usaha Malaysia menambah
kawasan hijau sedia ada.
Langkah ini juga sejajar persetujuan Malaysia mengekalkan 50 peratus
keluasan negara sebagai kawasan hutan atau kawasan hijau mengikut Agenda
21 Persidangan Kemuncak Dunia di Rio de Janeiro.
Malaysia tidak pernah berdolak dalik dalam usaha menyeimbangi antara
pembangunan dan pemuliharaan alam sekitar. Ini kerana walaupun negara ini
dalam kategori negara maju, kira-kira 75 peratus muka buminya masih
dilitupi hutan, tanaman pertanian dan taman yang kaya dengan sumber
kepelbagaian biologi yang, merangkumi 185,000 spesies fauna dan 12,500
flora.
Kepelbagaian ini menyebabkan Malaysia diiktiraf antara 12 kawasan mega
yang kaya dengan kepelbagaian biologi di dunia.
Kepentingan kawasan hijau memang tidak dapat dinafikan kerana walaupun
pembangunan itu perlu, kita tidak boleh mengabaikan sumber oksigen dan
penyeimbang cuaca sekeliling itu.
Dalam merealisasikan usaha berkenaan, Malaysia mensasarkan wawasan
mencapai status Negara Dalam Taman menjelang tahun 2005.
Menteri Sains, Teknologi dan Alam Sekitar, Datuk Seri Law Heing Ding,
berkata berpandukan usaha pengekalan kawasan hijau, bererti kawasan hutan
sedia ada perlu diuruskan secara berkekalan dan berterusan.
Pada masa sama, pertumbuhan dan penambahan pokok di kawasan lapang dan
bandar perlu dilakukan.
Dalam usaha berkenaan, bandar juga akan ditanam dengan pokok, namun
pemilihan spesies pokok yang hendak ditanam perlu diberi perhatian
sewajarnya.
Disebabkan ramai manusia yang tidak mahu `susah' dalam penjagaan pokok,
beberapa faktor perlu diberi perhatian sebelum menanam sebarang kategori
pokok.
Adnan Mohamad dalam buku Perhutanan dan Alam Sekitar, berkata salah satu
fungsi pokok yang penting di bandar ialah meredakan keadaan panas
keterlaluan. Katanya, kajian yang dijalankan menunjukkan bahawa kawasan
yang ditanami beberapa batang pokok, khususnya di taman kecil di Kuala
Lumpur, mempunyai suhu persekitaran antara dua hingga lima darjah lebih
rendah berbanding kawasan tidak berpokok.
"Keadaan seperti ini sudah tentunya memberi sedikit keselesaan kepada
pejalan kaki di bandar," katanya.
Oleh kerana masyarakat bandar hari ini semakin tertekan dengan gaya
hidup moden yang semakin canggih, dapat mengurangi ketegangan atau tekanan
sekiranya mereka dapat memperbaharui semula perhubungan alam semula jadi
dengan cara berekreasi.
Adnan berkata, walaupun usaha menanam pokok berjaya menghijau dan
menghutan semula kawasan bandar, namun usaha menanam dan menguruskan
kawasan ini tidak dijalankan tanpa perancangan yang berkesan.
"Pengindahan bandar tidak seharusnya menekankan kepada usaha menanam
saja tetapi penyelenggaraan dan pengurusan kawasan hijau terbaik agar ia
dapat memberi faedah sepatutnya," katanya.
Sementara itu Infoplant terbitan Institut Penyelidikan Perhutanan Negara
(Frim) menyatakan kerap semasa proses pemilihan pokok, perkara utama yang
ditekankan adalah keindahan, diikuti saiz, penyenggaraan dan keperluan
persekitaran. Pada pemilihan ini, jenis pokok yang sedikit penyelenggaraan
sering diketepikan.
"Oleh kerana persekitaran juga berkaitan penyelenggaraan, faktor ini
seharusnya ditekankan terlebih dulu. Faktor persekitaran yang utama adalah
kawasan penanaman yang merangkumi jenis tanah, topografi, iklim mikro,
pencemaran dan kewujudan hidupan lain.
"Mengenali tapak penanaman, bukan saja memudahkan kerja penanaman, malah
dapat menentukan jenis pokok yang sesuai ditanam.
"Perkara kedua yang perlu ditekankan ialah saiz pokok. Saiz pokok tidak
hanya merujuk kepada apa yang dapat dilihat di atas tanah tetapi juga
membabitkan akar pokok.
"Oleh itu kawasan penanaman dan jenis tanah yang sesuai amat penting
bagi memastikan sistem akar pokok dapat berkembang dengan baik," katanya.
Selain mengkaji ciri positif, perkara yang harus diteliti sama ada ia
menggugurkan daun yang banyak pada masa-masa tertentu, mengeluarkan buah
yang besar atau kadar tumbesarannya terlalu cepat.
"Secara tidak langsung perkara ini dapat membantu pemilihan kawasan dan
penyenggaran yang betul. Selain itu, pemilihan pokok harus berasaskan
pengetahuan mengenai pengawalan penyakit dan perosak, sistem pengairan dan
pembajaan," katanya.
Kerana manfaat yang pelbagai, kempen penanaman pokok amat wajar diberi
perhatian yang menyeluruh oleh kerajaan negeri, pihak berkuasa tempatan,
agensi bukan kerajaan, sektor swasta dan orang awam seiring dengan Negara
dalam Taman menjelang 2005.
Justeru Sempena Hari Habitat Sedunia 2000 Oktober tahun lalu Perdana
Menteri, Datuk Seri Dr Mahathir Mohamad mengetuai rakyat Malaysia
menjayakan usaha menanam 100,000 Pokok Alaf Baru 2000 di Taman Bukit
Jalil, Kuala Lumpur.
Kejayaan ini sekali gus membuktikan Malaysia benar-benar serius dalam
pengekalan kawasan hijau.
Dalam tempoh seminit 100,000 pokok daripada 30 spesies ditanam serentak
di seluruh negara sempena Hari Habitat Sedunia 2000.
Kejayaan itu mengatasi rekod Guiness Book of Records yang dicipta di
Brazil iaitu menanam 24,199 pokok dalam tempoh seminggu di Sao Paulo pada
April 1996.
Kegiatan yang dikelolakan satu kumpulan yang dipanggil Tree Planting
Group (TPG) dianggotai Persatuan Pencinta Alam (MNS), Institut
Penyelidikan Perhutanan Malaysia (Frim) , Persatuan Penilai dan Perunding
Harta Swasta Malaysia (Peps), Kelab Lions Malaysia dan Pertubuhan Hartanah
Antarabangsa Malaysia.
Namun pemilihan pokok yang betul dan tidak membebankan individu dapat
menggalakkan orang ramai menanam pokok.
Dalam konteks Malaysia yang beriklim tropika, fungsi pokok dalam
menstabilkan keadaan alam sekitar perlu diketahui. Pokok sebenarnya
berfungsi secara biogeografi sekurang-kurangnya seperti membantu
mengurangkan hakisan tanah.
Dengan adanya hujan tropika yang lebat seperti di Malaysia, pokok dapat
membantu mengurangkan kesan timpaan hujan ke atas tanah. Pengurangan ini
dapat pula mengurangkan intensi hakisan yang akhirnya dapat mengurangkan
masalah pencemaran air sungai.
Walaupun peratus karbon dioksida dalam udara adalah kecil iaitu 0.03
peratus tetapi ia mempunyai peranan besar dalam meningkatkan suhu dunia.
Peningkatan karbon dioksida dalam atmosfera berpunca daripada
peningkatan pelepasan karbon sejak beberapa dekad yang lalu.Pada 1980,
pelepasan karbon adalah melebihi 6.6 bilion tan, sementara pada 1989 ia
melebihi 7.7 bilion tan.
Berdasarkan kajian, serumpun pokok dapat menurunkan suhu di kawasan
sekitarnya sehingga 10 darjah selsius.
Pokok mempunyai nilai sentimen tersendiri bukan saja kepada manusia, malah
haiwan memerlukannya sebagai tempat teduh dan sumber makanan.
Berdasarkan kajian yang dibuat di luar negara, penanaman sejumlah
500,000 pokok boleh menyerap 6,500 tan metrik habuk atau satu tan metrik
habuk bagi setiap 77 pokok.
Malah satu hektar kawasan yang ditanam dengan pokok menyerap 900
kilogram karbon dioksida dan mengeluarkan 600 kilogram oksigen. Hasil
kajian lain juga menunjukkan kawasan seluas 40 meter persegi yang ditanam
dengan pokok rendang dapat mengeluarkan cukup oksigen untuk pernafasan
seseorang.
Jabatan Perhutanan menerusi pelbagai kempen anjurannya bertujuan
meningkatkan kesedaran orang ramai terhadap kepentingan pokok, antaranya
menggalakkan kempen menanam pokok dan usaha mewujudkan handar dalam taman
dan program pokok angkat yang mana individu boleh mengambil inisiatif
daripada Frim dengan membeli anak pokok dan menanam spesies pohon hutan di
pekarangan rumah.
Justeru, pelbagai pihak menyambut baik janji Malaysia dalam Agenda 21
berkaitan pemuliharaan dan pemeliharaan kawasan hijau negara. Namun sejauh
mana usaha itu akan berjaya, ia bergantung kepada kesungguhan semua pihak
termasuk rakyat.
KESAN PEMUSNAHAN KAWASAN HIJAU
* Banjir kilat.
* Pemanasan global yang mengakibatkan ais cair dan boleh mengakibatkan
paras air laut semakin meningkat dan menenggelamkan beberapa negara.
* Sumber oksigen semakin berkurangan.
* Pokok menghasilkan oksigen dan menyerap karbon dioksida. Oksigen
diperlukan oleh manusia untuk pernafasan yang sempurna, dan karbon
dioksida terhasil daripada pernafasan itu. Dalam udara yang tidak
tercemar, komposisi oksigen ialah kira-kira 21 peratus. Pokok membantu
membersihkan pencemaran udara.
* Pokok juga turut mengurangkan suhu persekitaran antara 4.5 darjah
selsius.
| AKHBAR |
:
| BERITA HARIAN | SEKSYEN : | BERITA UMUM/LAIN-LAIN |
| TARIKH |
:
| 20-Nov-2001 | HARI : | SELASA |
| KATEGORI ISU |
:
| KEMPEN MENANAM POKOK | MUKA SURAT : | 6 |
| TAJUK |
:
| Pentingnya pokok kepada manusia | ||
PROGRAM penanaman pokok dengan sasaran sebanyak tiga juta pokok menjelang
2000 dan 20 juta menjelang 2020 adalah sebahagian usaha Malaysia menambah
kawasan hijau sedia ada.
Langkah ini juga sejajar persetujuan Malaysia mengekalkan 50 peratus
keluasan negara sebagai kawasan hutan atau kawasan hijau mengikut Agenda
21 Persidangan Kemuncak Dunia di Rio de Janeiro.
Malaysia tidak pernah berdolak dalik dalam usaha menyeimbangi antara
pembangunan dan pemuliharaan alam sekitar. Ini kerana walaupun negara ini
dalam kategori negara maju, kira-kira 75 peratus muka buminya masih
dilitupi hutan, tanaman pertanian dan taman yang kaya dengan sumber
kepelbagaian biologi yang, merangkumi 185,000 spesies fauna dan 12,500
flora.
Kepelbagaian ini menyebabkan Malaysia diiktiraf antara 12 kawasan mega
yang kaya dengan kepelbagaian biologi di dunia.
Kepentingan kawasan hijau memang tidak dapat dinafikan kerana walaupun
pembangunan itu perlu, kita tidak boleh mengabaikan sumber oksigen dan
penyeimbang cuaca sekeliling itu.
Dalam merealisasikan usaha berkenaan, Malaysia mensasarkan wawasan
mencapai status Negara Dalam Taman menjelang tahun 2005.
Menteri Sains, Teknologi dan Alam Sekitar, Datuk Seri Law Heing Ding,
berkata berpandukan usaha pengekalan kawasan hijau, bererti kawasan hutan
sedia ada perlu diuruskan secara berkekalan dan berterusan.
Pada masa sama, pertumbuhan dan penambahan pokok di kawasan lapang dan
bandar perlu dilakukan.
Dalam usaha berkenaan, bandar juga akan ditanam dengan pokok, namun
pemilihan spesies pokok yang hendak ditanam perlu diberi perhatian
sewajarnya.
Disebabkan ramai manusia yang tidak mahu `susah' dalam penjagaan pokok,
beberapa faktor perlu diberi perhatian sebelum menanam sebarang kategori
pokok.
Adnan Mohamad dalam buku Perhutanan dan Alam Sekitar, berkata salah satu
fungsi pokok yang penting di bandar ialah meredakan keadaan panas
keterlaluan. Katanya, kajian yang dijalankan menunjukkan bahawa kawasan
yang ditanami beberapa batang pokok, khususnya di taman kecil di Kuala
Lumpur, mempunyai suhu persekitaran antara dua hingga lima darjah lebih
rendah berbanding kawasan tidak berpokok.
"Keadaan seperti ini sudah tentunya memberi sedikit keselesaan kepada
pejalan kaki di bandar," katanya.
Oleh kerana masyarakat bandar hari ini semakin tertekan dengan gaya
hidup moden yang semakin canggih, dapat mengurangi ketegangan atau tekanan
sekiranya mereka dapat memperbaharui semula perhubungan alam semula jadi
dengan cara berekreasi.
Adnan berkata, walaupun usaha menanam pokok berjaya menghijau dan
menghutan semula kawasan bandar, namun usaha menanam dan menguruskan
kawasan ini tidak dijalankan tanpa perancangan yang berkesan.
"Pengindahan bandar tidak seharusnya menekankan kepada usaha menanam
saja tetapi penyelenggaraan dan pengurusan kawasan hijau terbaik agar ia
dapat memberi faedah sepatutnya," katanya.
Sementara itu Infoplant terbitan Institut Penyelidikan Perhutanan Negara
(Frim) menyatakan kerap semasa proses pemilihan pokok, perkara utama yang
ditekankan adalah keindahan, diikuti saiz, penyenggaraan dan keperluan
persekitaran. Pada pemilihan ini, jenis pokok yang sedikit penyelenggaraan
sering diketepikan.
"Oleh kerana persekitaran juga berkaitan penyelenggaraan, faktor ini
seharusnya ditekankan terlebih dulu. Faktor persekitaran yang utama adalah
kawasan penanaman yang merangkumi jenis tanah, topografi, iklim mikro,
pencemaran dan kewujudan hidupan lain.
"Mengenali tapak penanaman, bukan saja memudahkan kerja penanaman, malah
dapat menentukan jenis pokok yang sesuai ditanam.
"Perkara kedua yang perlu ditekankan ialah saiz pokok. Saiz pokok tidak
hanya merujuk kepada apa yang dapat dilihat di atas tanah tetapi juga
membabitkan akar pokok.
"Oleh itu kawasan penanaman dan jenis tanah yang sesuai amat penting
bagi memastikan sistem akar pokok dapat berkembang dengan baik," katanya.
Selain mengkaji ciri positif, perkara yang harus diteliti sama ada ia
menggugurkan daun yang banyak pada masa-masa tertentu, mengeluarkan buah
yang besar atau kadar tumbesarannya terlalu cepat.
"Secara tidak langsung perkara ini dapat membantu pemilihan kawasan dan
penyenggaran yang betul. Selain itu, pemilihan pokok harus berasaskan
pengetahuan mengenai pengawalan penyakit dan perosak, sistem pengairan dan
pembajaan," katanya.
Kerana manfaat yang pelbagai, kempen penanaman pokok amat wajar diberi
perhatian yang menyeluruh oleh kerajaan negeri, pihak berkuasa tempatan,
agensi bukan kerajaan, sektor swasta dan orang awam seiring dengan Negara
dalam Taman menjelang 2005.
Justeru Sempena Hari Habitat Sedunia 2000 Oktober tahun lalu Perdana
Menteri, Datuk Seri Dr Mahathir Mohamad mengetuai rakyat Malaysia
menjayakan usaha menanam 100,000 Pokok Alaf Baru 2000 di Taman Bukit
Jalil, Kuala Lumpur.
Kejayaan ini sekali gus membuktikan Malaysia benar-benar serius dalam
pengekalan kawasan hijau.
Dalam tempoh seminit 100,000 pokok daripada 30 spesies ditanam serentak
di seluruh negara sempena Hari Habitat Sedunia 2000.
Kejayaan itu mengatasi rekod Guiness Book of Records yang dicipta di
Brazil iaitu menanam 24,199 pokok dalam tempoh seminggu di Sao Paulo pada
April 1996.
Kegiatan yang dikelolakan satu kumpulan yang dipanggil Tree Planting
Group (TPG) dianggotai Persatuan Pencinta Alam (MNS), Institut
Penyelidikan Perhutanan Malaysia (Frim) , Persatuan Penilai dan Perunding
Harta Swasta Malaysia (Peps), Kelab Lions Malaysia dan Pertubuhan Hartanah
Antarabangsa Malaysia.
Namun pemilihan pokok yang betul dan tidak membebankan individu dapat
menggalakkan orang ramai menanam pokok.
Dalam konteks Malaysia yang beriklim tropika, fungsi pokok dalam
menstabilkan keadaan alam sekitar perlu diketahui. Pokok sebenarnya
berfungsi secara biogeografi sekurang-kurangnya seperti membantu
mengurangkan hakisan tanah.
Dengan adanya hujan tropika yang lebat seperti di Malaysia, pokok dapat
membantu mengurangkan kesan timpaan hujan ke atas tanah. Pengurangan ini
dapat pula mengurangkan intensi hakisan yang akhirnya dapat mengurangkan
masalah pencemaran air sungai.
Walaupun peratus karbon dioksida dalam udara adalah kecil iaitu 0.03
peratus tetapi ia mempunyai peranan besar dalam meningkatkan suhu dunia.
Peningkatan karbon dioksida dalam atmosfera berpunca daripada
peningkatan pelepasan karbon sejak beberapa dekad yang lalu.Pada 1980,
pelepasan karbon adalah melebihi 6.6 bilion tan, sementara pada 1989 ia
melebihi 7.7 bilion tan.
Berdasarkan kajian, serumpun pokok dapat menurunkan suhu di kawasan
sekitarnya sehingga 10 darjah selsius.
Pokok mempunyai nilai sentimen tersendiri bukan saja kepada manusia, malah
haiwan memerlukannya sebagai tempat teduh dan sumber makanan.
Berdasarkan kajian yang dibuat di luar negara, penanaman sejumlah
500,000 pokok boleh menyerap 6,500 tan metrik habuk atau satu tan metrik
habuk bagi setiap 77 pokok.
Malah satu hektar kawasan yang ditanam dengan pokok menyerap 900
kilogram karbon dioksida dan mengeluarkan 600 kilogram oksigen. Hasil
kajian lain juga menunjukkan kawasan seluas 40 meter persegi yang ditanam
dengan pokok rendang dapat mengeluarkan cukup oksigen untuk pernafasan
seseorang.
Jabatan Perhutanan menerusi pelbagai kempen anjurannya bertujuan
meningkatkan kesedaran orang ramai terhadap kepentingan pokok, antaranya
menggalakkan kempen menanam pokok dan usaha mewujudkan handar dalam taman
dan program pokok angkat yang mana individu boleh mengambil inisiatif
daripada Frim dengan membeli anak pokok dan menanam spesies pohon hutan di
pekarangan rumah.
Justeru, pelbagai pihak menyambut baik janji Malaysia dalam Agenda 21
berkaitan pemuliharaan dan pemeliharaan kawasan hijau negara. Namun sejauh
mana usaha itu akan berjaya, ia bergantung kepada kesungguhan semua pihak
termasuk rakyat.
KESAN PEMUSNAHAN KAWASAN HIJAU
* Banjir kilat.
* Pemanasan global yang mengakibatkan ais cair dan boleh mengakibatkan
paras air laut semakin meningkat dan menenggelamkan beberapa negara.
* Sumber oksigen semakin berkurangan.
* Pokok menghasilkan oksigen dan menyerap karbon dioksida. Oksigen
diperlukan oleh manusia untuk pernafasan yang sempurna, dan karbon
dioksida terhasil daripada pernafasan itu. Dalam udara yang tidak
tercemar, komposisi oksigen ialah kira-kira 21 peratus. Pokok membantu
membersihkan pencemaran udara.
* Pokok juga turut mengurangkan suhu persekitaran antara 4.5 darjah
selsius.
ARTIKEL - Pokok sebagai elemen peneduhan
ISU-ISU SENI BINA TROPIKA: POKOK-POKOK BESAR SEBAGAI ELEMEN PENEDUHAN
SEMULAJADI YANG DIPINGGIRKAN
oleh Dr.Abdul Majid Ismail
1.0 Abstrak
Pokok-pokok besar perlu dilindungi kerana peranan positifnya terhadap
persekitaran fizikal kita. Kertas ini cuba mebongkar keadaan kurang peka terhadap peranan
yang dimainkan oleh pokok-pokok besar di kawasan pembangunan baru dan mengemukaan keadaan
yang sepatutnya dilakukan. Peranan pokok-pokok besar sebagai elemen peneduhan semulajadi
amat perlu kita fahami terutamanya dalam menangani isu-isu semasa seni bina tropika dalam
konteks persekitaran fizikal seumpama peningkatan suhu yang keterlaluan dan
ketidakselesaan yang telah dialami oleh negara kita beberapa tahun yang silam . Keadaan
ini sebahagiannya berpunca daripada pemusnahan kawasan hijau secara besar-besaran untuk
pembangunan tanpa kawalan dan ketandusan sistem penenanaman semula yang berkesan.
2.0 Pengenalan
Pembangunan fizikal di negara kita kini telah terlalu meminggirkan
peranan dan kepentingan pohon-pohon kayu yang rendang sebagai elemen semulajadi yang
banyak memberi manfaat. Kebanyakan kawasan yang baru dibangunkan dipenuhi oleh hutan
konkrit dan kawasan gondol yang terasa amat panas dan menyilaukan. Sungguhpun terdapat
peruntukan undang-undang dan garis panduan bagi memastikan penanaman pokok (Akta
Perancang Bandar dan Desa, 1976, Bahagian VA) dan penerapan elemen-elemen landskap
sebagai pelembut dan penyeri persekitaran (Garis Panduan Landskap Negara 1995)
tetapi malangnya di kebanyakan bandar-bandar dan di kawasan perumahan baru, keadaan masih
lagi memilukan. Pokok-pokok yang ditanam merupakan anak-anak pokok yang masih terlalu
halus dan akan memakan masa puluhan tahun untuk menjadi besar dan rendang serta berupaya
memberikan faedah yang optimum. Di sesetengah kawasan perumahan pula, pokok pokok yang
baru mula hidup subur terpaksa dipotong dahannya dan dirosakkan rupa-bentuknya semata-mata
kerana ia mengganggu dawai elektrik yang terdedah. Kesilapan seperti ini bukan sahaja
telah berlaku pada peringkat penyelenggaraan kawasan yang telah sedia dibangunkan tetapi
pada peringkat awal lagi iaitu semasa proses penyediaan tapak binaan. Pelaksanaan akta
atau undang-undang yang diperuntukan bagi mengekalkan sebahagian daripada pokok besar yang
sedia ada di tapak (Bahagian 35A, Akta Perancang Bandar dan Desa,1976) masih lagi
kabur dan terabai. Oleh itu, tapak pembinaan lazimnya akan digondolkan dan kesemua pokok
dimusnahkan sebelum pembinaan bangunan dimulakan. Kesilapan-kesilapan seperti ini perlu
diperbaiki dan diatasi segera sebelum masalah alam sekitar kita akan menjadi lebih gawat
dengan peningkatan suhu yang tidak lagi tertahan dan kualiti udara yang terlalu tercemar.
Wawasan untuk menjadikan Malaysia sebagai "Negara Taman" pada tahun 2005
mungkin tidak akan tercapai sekiranya kesedaran terhadap kepentingan komponen asas elemen
seni taman ini tidak diberi penekanan dengan sewajarnya.
Pohon-pohon kayu yang rendang sebenarnya bukan sahaja berperanan
mengindahkan lagi suasana di satu-satu petempatan tetapi lebih penting lagi dapat
memberikan peneduhan kepada manusia dan persekitarannya agar peningkatan suhu bahangan
dapat dikawal. Kombinasi pohon-pohon besar yang sedia ada dan pohon-pohon baru akan dapat
memberikan perlindungan dan peneduhan kepada pejalan kaki, tempat-tempat riadah; meneduhi
kereta dan juga sebahagian daripada bangunan dari panahan sinar matahari langsung yang
keterlaluan. Dedaun pokok besar bertindak seperti penapis dengan mengurangkan penembusan
sinar matahari langsung yang akan sampai ke permukaan tanah. Seterusnya pengurangan
pendedahan permukaan tanah (kawasan keras) kepada sinar matahari langsung akan
mengurangkan pancaran semula bahang panas tanah dan akhirnya pengurangan peningkatan suhu
secara keseluruhan akan dapat dihasilkan. Sungguhpun pohon-pohon besar perlu
penyelenggaraan khususnya daripada segi pembersihan daun-daun kering yang gugur, akarnya
boleh merosakkan longkang dan paip bawah tanah serta pengawalan pertumbuhannya, namun
kebaikan yang diperolehi menerusi keupayaannya dalam mengawal peningkatan suhu, hakisan
tanah dan penumpuan tiupan angin amat penting sekali. Pengekalan keseimbangan di antara
kawasan berkonktrit dan kawasan hijau perlukan kefahaman terhadap peranan pokok dan
tumbuh-tumbuhan dalam mengimbangi kesan negatif panas matahari yang keterlaluan.
2.0 Konsep-konsep asas peneduhan
Sinaran matahari secara terus atau langsung yang membawa haba akan
menyebabkan peningkatan suhu dan selalunya ditangkis daripada mengenai badan kita dengan
penggunaan elemen pakaian seperti topi, tudung atau payung. Para petani, boroh dan nelayan
yang senentiasa bekerja ditengah panas terik lazimnya menggunakan topi besar untuk
melindungi kepala dan muka (Rajah 1). Di dalam rumah pula, bumbung dan unjuran mempunyai
peranan yang sama bagi melindungi penghuninya daripada kesan bahang panas matahari (Rajah
2). Manakala di luar rumah, pohon-pohon besar mempunyai peranan yang sama seperti topi
atau bumbung rumah iaitu, untuk melindungi dan meneduhi manusia, peralatan, kenderaan dan
bangunan daripada bahang panas matahari yang keterlaluan. (Rajah 3).
Rajah 1: Petani memakai topi pelindung untuk meneduhi kepala dari
bahang panas matahari.
Rajah 2: Bumbung dan unjuran pada bangunan meneduhi penghuni
daripada sinaran terus matahari
Rajah 3: Pokok-pokok besar berperanan meneduhi rumah, kereta dan
manusia daripada panas terik matahari
3.0 Contoh-contoh keadaan negatif yang perlu diperbetul
3.1 Penebangan pokok dan penggondolan keseluruhan tapak bina
Kelaziman membersihkan keseluruhan tapak dengan menebang kesemua pokok
dan meratakan keseluruhan tanah untuk memaksimumkan kawasan bangunan dan infrastruktur
perlu dikaji semula. Pihak Penguasa Tempatan perlu menakrif dan melaksana Bahagian 35A
Akta Perancang Bandar dan Desa dengan lebih teliti. Rajah 4 menunjukkan contoh bagaimana
kawasan tapak pembinaan yang telah gondol keseluruhannya. Sebahagian daripada pokok besar
yang berkeadaan elok sepatutnya dikekalkan tumbuh diatas tapak khususnya dalam membantu
penyediaan landskap kawasan lapang, kawasan simpanan jalan dan kawasan penimbal.
Pohon-pohon yang dikekalkan akan menjadi mercu tanda dan sebahagiannya dapat mengurangkan
kesan hakisan tanah yang akhirnya akan menyebabkan pencemaran air.
Rajah 4: Contoh sebuah kawasan pembangunan yang telah digondolkan
keseluruhannya.
3.2 Penyediaan medan letak kereta terbuka tanpa sebarang peneduhan.
Kereta yang diletakkan di kawasan terbuka tanpa sebarang peneduhan
sebenarnya akan mudah uzur dan mengalami peningkatan suhu dalaman yang keterlauan Kesan
rumah kaca akan berlaku di dalam kereta yang tertutup rapat dan terdedah pada bahang
matahari langsung oleh kemasukan sinaran gelombang pendek infra merah dan terperangkapnya
sinaran gelombang panjang oleh kaca tingkap. Suhu dalaman kereta akan meningkat melebihi
suhu udara luar dengan banyaknya sehinggakan kalau terdapat buah pisang yang masak
diletakkan di dalamnya, ia akan menjadi ranum dan lembik dalam tempoh tidak sampai
beberapa jam sahaja. Rajah 5 menunjukkan medan letak kereta tanpa sebarang peneduhan yang
sebenarnya kurang diminati kecuali dalam keadaan terpaksa tanpa sebarang pilihan lain.
Dalam iklim panas-lempbap tropika seperti negara kita, tempat letak kereta terbuka
sebenarnya perlukan peneduhan terutamanya oleh pokok-pokok besar dan rimbun bagi
mengurangkan penigkatan suhu bahangan (Rajah 6). Kawasan lapang yang tidak berpeneduh dan
berumput seperti medan letak kereta sebenarnya merupakan punca pemancaran semula bahang
panas matahari daripada permukaannya ke udara yang akan menjadi penyebab utama pertambahan
suhu udara setempat.
Rajah 5: Medan letak kereta tanpa peneduhan yang kelihatan lengang
kecuali di kawasan teduh.
Rajah 6: Medan letak kereta yang kelihatan sejuk dan nyaman oleh
teduhan yang diperolehi daripada pohon-pohon kayu yang menghijau dan rimbun.
3.3 Laluan pejalan kaki tanpa peneduhan
Kawasan pejalan kaki seumpama kakilima pada bahu jalan atau
laluan-laluan khas yang disediakan tanpa sebarang bentuk peneduhan sama ada oleh
pokok-pokok atau pergola sebenarnya tidak dapat memberikan keselesaan kepada penggunanya.
Sekiranya kawasan pejalan kaki itu bersimen dan tidak berpeneduh, pengguna akan terdedah
kepada bahang matahari dan bahang simen yang akan mengakibatkan keadaan terlalu panas dan
kelekitan badan oleh peluh di samping terpaksa menghadapi silau pantulan yang tidak
menyenangkan. Rajah 7 menunjukkan bagaimana pengguna terpaksa mengharungi panas terik
untuk berjalan di kaki-lima jalan tanpa peneduhan. Pengguna lazimnya akan melencong dan
berjalan melalui bawah pokok daripada laluan yang cantik tetapi tidak berpeneduh khususnya
pada waktu dinihari. Deretan pokok-pokok yang rimbun perlu ditanam disepanjang kakilima
pada bahu jalan untuk meneduhi pejalan kaki dan juga para pengguna lain (Rajah 8).
Rajah 7: Laluan pejalan kaki tanpa peneduhan walupun indah tetapi tidak
berupaya memberi keselesaan kepada penggunanya
Rajah 8: Lihatlah betapa selesanya berjalan kaki di kakilima yang
diteduhi oleh pohon-pohon kayu yang rendang pada waktu panas terik walaupun laluannya
tiada dilengkapi dengan jubin yang indah-indah
3.4 Ruang terbuka dan tempat permainan tanpa peneduhan
Penyediaan ruang terbuka memang diperlukan untuk satu-satu kawasan
perumahan, namun kadangkala lokasinya kurang sesuai kerana ia merupakan kawasan lebihan
yang tidak dirancang dan tanpa sebarang elemen peneduhan diperuntukkan. Ruang terbuka
walaupun tersedia dengan tempat-tempat duduk yang indah dan alatan permainan kakak-kanak
yang mencukupi tetapi tiada tersedia dengan elemen peneduhan khususnya pokok-pokok besar
sebenarnya masih kurang sesuai dalam memberikan keselesaan kepada pengunjungnya (Rajah 9).
Bahang matahari tetap akan memanaskan elemen-elemen peralatan seumpama tempat-tempat duduk
dan alatan permainan dan tidak dapat dimanfaatkan terutama pada waktu tengah hari. Ia
mungkin hanya dapat dimanfaatkan pada awal pagi ataupun lewat petang. Pohon-pohon kayu
yang rendang yang ditanam di sekitar kawasan terbuka ini akan dapat meneduhi pengguna dan
peralatan daripada keterikan panas matahari, oleh itu tempat seperti ini akan dirasai
lebih nyaman dan selesa (Rajah 10).
Rajah 9: Ruang lapang tempat permainan kanak-kanak yang terdedah terus
kepada panas terik kerana kekurangan penyediaan pokok-pokok besar disekitarnya.
Rajah 10: Ruang lapang tempat permainan kanak-kanak yang diteduhi oleh
pokok-pokok rendang kelihatan lebih selesa dan diminati ramai.
3.5. Dinding bangunan yang terdedah terus kepada sinar matahari
Bangunan-bangunan yang rendah seperti rumah satu hingga dua tingkat
masih dapat menerima faedah daripada peneduhan semulajadi yang diperolehi menerusi
pohon-pohon kayu yang besar dan rimbun khususnya dalam mengurangkan kesan sinaran matahari
langsung pada bahagian bumbung dan dindingnya. Dinding yang menghadap arah barat dan tanpa
sebarang peneduhan akan menerima haba matahari yang tinggi pada lewat tengah hari dan
petang. Haba matahari ini sebahagiannya akan tersimpan pada bumbung dan dinding,
kemudiannya dialirkan dan dipancarkan semula ke dalam ruang bangunan pada lewat petang dan
awal malam. Keadaan ini akan menyebabkan peningkatan suhu dalaman bangunan walaupun
selepas waktu matahari telah terbenam. Peneduhan oleh pepohon kayu akan dapat mengurangkan
kesan tambahan haba matahari pada bahagian luar bangunan dan keadaan ini akan dapat
mencegah dan mengurangkan keadaan negatif seperti di atas (Rajah 11).
Rajah 11: Pohon-pohon kayu yang rendang berupaya meneduhi bangunan bagi
mengurangkan kesan haba matahari dan meredakan sebahagian daripada kepanasan dalam
bangunan.
3.6 Penanaman anak-anak pokok yang masih terlalu kecil
Untuk menjimatkan kos, pemaju lazimnya memilih menanam anak-anak pokok
yang masih terlalu kecil pada bahu jalan kawasan perumahan baru dengan harapan dapat
memenuhi keperluan sepertimana yang dikehendaki oleh pihak Penguasa Tempatan.
Kadang-kadang pihak Penguasa Tempatan sendiri juga menanam batang-batang pokok dengan
harapan ia akan tumbuh secara semulajadi. Amat malang sekali, anak-anak pokok-pokok besar
yang masih terlalu muda ini akan mengambil masa puluhan tahun untuk tumbuh membesar hingga
ketahap yang boleh memainkan peranan sebagai elemen peneduhan. Oleh sebab keadaan tanah
dan cuaca, pokok pokok ini kerap kali terencat dan terbantut pertumbuhannya sehinggakan
ada yang mati dan hidup merana. Rajah 12 menunjukkan salah satu contoh kawasan perumahan
baru yang ditanami dengan anak-anak pokok Mimussops eleggi (Bunga Tanjung) yang masih
terlalu kecil. Sebahagian peranan pokok sebagai peneduh dan pelembut persekitaran mungkin
dapat dipenuhi sekiranya hanya pokok-pokok yang telah matang ditanam di kawasan perumahan
atau sekiranya pengekalan sebahagian pokok besar di tapak binaan diamalkan.
Rajah 12: Sebuah kawasan perumahan baru yang ditanami dengan anak-anak
pokok yang masih terlalu kecil.
4.0 Kesimpulan
Keadaan negatif yang telah dikemukakan menggambarkan betapa kita masih
kurang memberi penekanan terhadap pembentukan persekitaran yang selesa pada bandar dan
taman perumahan baru menerusi penerapan elemen-elemen semulajadi seperti pokok-pokok kayu
besar dan elemen-elemen landskap lain. Pohon-pohon kayu yang rimbun sebagai elemen
peneduhan semulajadi berupaya mengurangkan kesan-kesan peningkatan suhu udara yang
keterlaluan menerusi peranannya dalam menapis dan mengurangkan penembusan kesan sinaran
langsung matahari ke permukaan bumi. Oleh yang demikian, pengekalan pokok-pokok besar dan
penanaman semula pokok-pokok yang matang untuk memenuhi peranannya sebagai peneduh
semulajadi di samping memperindah persekitaran kita perlu diperhebat lagi. Akhirnya kita
akan dapat hidup dalam keadaan yang selesa dan nyaman tanpa mengalami sebarang masalah
kepanasan yang keterlaluan dan kesan negatif anasir-anasir pencemaran lain yang berkaitan.
5.0 Rujukan
- Warta Kerajaan Malaysia, Akta Perancang Bandar dan Desa, 1976
- Jabatan Perancang Bandar dan Desa, Garis Panduan Landskap Negara, 1995
- Brenda dan Vale.R, Green Architecture - Design for A Sustainable Future, Thames and Hudson Ltd. London, 1992.
- McHarg, I.L, Design With Nature, National History Press, New York. 1969.
- Thomas R, Environmental Design - An Introduction for Architects and Engineers, Max Fordham & Partners. 1996.
- Ismail A.M. Keberkesanan Rekabentuk Alat Peneduhan Bangunan Bagi Melindungi Bangunan Daripada Sinaran Matahari Langsung dan Hujan, Laporan Penyelidikan Jangka Pendek, Gran Penyelidikan USM. 1992.
isu semasa
Tun Jeanne saran tanam pokok di bandar
PUTRAJAYA: Pengerusi Landskap Malaysia, Tun Jeanne Abdullah,
menyarankan penanaman pokok di kawasan bandar selain tanaman bunga
sebagai usaha untuk mengekalkan kehijauan alam sekitar.
Beliau berkata, pokok menyerap karbon dioksida dan ia adalah sumber oksigen untuk membersih dan menyejukkan udara secara semula jadi.
"Kita ada teknologi hijau, bangunan hijau untuk mengurangkan pengeluaran karbon tetapi pokok adalah sumber semula jadi.
"Saya berharap rakyat mempertimbangkan kepentingan menanam pokok di sekitar kawasan rumah," katanya kepada pemberita selepas melawat tapak pameran hutan hujan Landskap Malaysia di Floria Putrajaya di sini, malam tadi.
Turut hadir suami beliau, Tun Abdullah Ahmad Badawi, bekas Perdana Menteri yang juga Penasihat Landskap Malaysia.
Jeanne berkata, bagi Landskap Malaysia, pihaknya mahu mewujudkan kesedaran mengenai hutan hujan, kerana sebagai masyarakat bandar, mereka tidak mempunyai peluang untuk menerokai hutan.
"Kita bawa hutan kepada mereka. Selain itu, ia juga untuk menimbulkan kesedaran memelihara hutan yang menjadi habitat hidupan liar," katanya.
Mengenai festival itu, katanya beliau sentiasa menggalakkan acara sedemikian diadakan bagi memupuk kesedaran di kalangan masyarakat tentang kepentingan mencintai alam sekitar.
Beliau berkata, dengan penyertaan pelajar sekolah di dalam festival itu juga dapat menimbulkan minat di kalangan mereka terhadap alam sekitar.
Jeanne berkata, beliau turut menyarankan kepada pihak penganjur agar pameran hutan hujan itu dikekalkan di tapak tersebut sebagai antara usaha untuk menghijaukan lagi bandar pusat pentadbiran Kerajaan Persekutuan itu. - BERNAMA
Beliau berkata, pokok menyerap karbon dioksida dan ia adalah sumber oksigen untuk membersih dan menyejukkan udara secara semula jadi.
"Saya berharap rakyat mempertimbangkan kepentingan menanam pokok di sekitar kawasan rumah," katanya kepada pemberita selepas melawat tapak pameran hutan hujan Landskap Malaysia di Floria Putrajaya di sini, malam tadi.
Turut hadir suami beliau, Tun Abdullah Ahmad Badawi, bekas Perdana Menteri yang juga Penasihat Landskap Malaysia.
Jeanne berkata, bagi Landskap Malaysia, pihaknya mahu mewujudkan kesedaran mengenai hutan hujan, kerana sebagai masyarakat bandar, mereka tidak mempunyai peluang untuk menerokai hutan.
"Kita bawa hutan kepada mereka. Selain itu, ia juga untuk menimbulkan kesedaran memelihara hutan yang menjadi habitat hidupan liar," katanya.
Mengenai festival itu, katanya beliau sentiasa menggalakkan acara sedemikian diadakan bagi memupuk kesedaran di kalangan masyarakat tentang kepentingan mencintai alam sekitar.
Beliau berkata, dengan penyertaan pelajar sekolah di dalam festival itu juga dapat menimbulkan minat di kalangan mereka terhadap alam sekitar.
Jeanne berkata, beliau turut menyarankan kepada pihak penganjur agar pameran hutan hujan itu dikekalkan di tapak tersebut sebagai antara usaha untuk menghijaukan lagi bandar pusat pentadbiran Kerajaan Persekutuan itu. - BERNAMA
Tun Jeanne saran tanam pokok di bandar
PUTRAJAYA: Pengerusi Landskap Malaysia, Tun Jeanne Abdullah,
menyarankan penanaman pokok di kawasan bandar selain tanaman bunga
sebagai usaha untuk mengekalkan kehijauan alam sekitar.
Beliau berkata, pokok menyerap karbon dioksida dan ia adalah sumber oksigen untuk membersih dan menyejukkan udara secara semula jadi.
"Kita ada teknologi hijau, bangunan hijau untuk mengurangkan pengeluaran karbon tetapi pokok adalah sumber semula jadi.
"Saya berharap rakyat mempertimbangkan kepentingan menanam pokok di sekitar kawasan rumah," katanya kepada pemberita selepas melawat tapak pameran hutan hujan Landskap Malaysia di Floria Putrajaya di sini, malam tadi.
Turut hadir suami beliau, Tun Abdullah Ahmad Badawi, bekas Perdana Menteri yang juga Penasihat Landskap Malaysia.
Jeanne berkata, bagi Landskap Malaysia, pihaknya mahu mewujudkan kesedaran mengenai hutan hujan, kerana sebagai masyarakat bandar, mereka tidak mempunyai peluang untuk menerokai hutan.
"Kita bawa hutan kepada mereka. Selain itu, ia juga untuk menimbulkan kesedaran memelihara hutan yang menjadi habitat hidupan liar," katanya.
Mengenai festival itu, katanya beliau sentiasa menggalakkan acara sedemikian diadakan bagi memupuk kesedaran di kalangan masyarakat tentang kepentingan mencintai alam sekitar.
Beliau berkata, dengan penyertaan pelajar sekolah di dalam festival itu juga dapat menimbulkan minat di kalangan mereka terhadap alam sekitar.
Jeanne berkata, beliau turut menyarankan kepada pihak penganjur agar pameran hutan hujan itu dikekalkan di tapak tersebut sebagai antara usaha untuk menghijaukan lagi bandar pusat pentadbiran Kerajaan Persekutuan itu. - BERNAMA
Beliau berkata, pokok menyerap karbon dioksida dan ia adalah sumber oksigen untuk membersih dan menyejukkan udara secara semula jadi.
"Saya berharap rakyat mempertimbangkan kepentingan menanam pokok di sekitar kawasan rumah," katanya kepada pemberita selepas melawat tapak pameran hutan hujan Landskap Malaysia di Floria Putrajaya di sini, malam tadi.
Turut hadir suami beliau, Tun Abdullah Ahmad Badawi, bekas Perdana Menteri yang juga Penasihat Landskap Malaysia.
Jeanne berkata, bagi Landskap Malaysia, pihaknya mahu mewujudkan kesedaran mengenai hutan hujan, kerana sebagai masyarakat bandar, mereka tidak mempunyai peluang untuk menerokai hutan.
"Kita bawa hutan kepada mereka. Selain itu, ia juga untuk menimbulkan kesedaran memelihara hutan yang menjadi habitat hidupan liar," katanya.
Mengenai festival itu, katanya beliau sentiasa menggalakkan acara sedemikian diadakan bagi memupuk kesedaran di kalangan masyarakat tentang kepentingan mencintai alam sekitar.
Beliau berkata, dengan penyertaan pelajar sekolah di dalam festival itu juga dapat menimbulkan minat di kalangan mereka terhadap alam sekitar.
Jeanne berkata, beliau turut menyarankan kepada pihak penganjur agar pameran hutan hujan itu dikekalkan di tapak tersebut sebagai antara usaha untuk menghijaukan lagi bandar pusat pentadbiran Kerajaan Persekutuan itu. - BERNAMA
Kepentingan Menanam Pokok
Kepentingan pokok kepada manusia sejagat memang tidak dapat dinafikan lagi. antaranya:-
1. Penanaman pokok dalam kuantiti yang banyak boleh mengubah iklim mikro di sesuatu tempat.
2. Membekalkan oksigen kepada hidupan
3. Pokok yang besar boleh menjadi elemen peneduhan
4. Sumber pendapatan
5. Pengindahan kawasan
1. Penanaman pokok dalam kuantiti yang banyak boleh mengubah iklim mikro di sesuatu tempat.
2. Membekalkan oksigen kepada hidupan
3. Pokok yang besar boleh menjadi elemen peneduhan
4. Sumber pendapatan
5. Pengindahan kawasan
Subscribe to:
Comments (Atom)